Krijg toch allemaal de kolere . . . Bij het lezen van de eerste zin denk je natuurlijk meteen aan Ciske de Rat. Waarschijnlijk begin het ook al meteen verder te zingen.
Ciske de boekenreeks
De Nederlandse journalist en schrijver Piet bakker schrijft tijdens de tweede wereldoorlog een reeks korte verhaaltjes voor de Telegraaf. Deze verhaaltjes over “Een kwekeling met akte” trekt de aandacht van uitgeverij Elsevier. De uitgeverij overtuigt Bakker om deze verhaaltje tot een roman te bewerken. Als gevolg hiervan verschijnt in 1941 dan ook het boek Ciske de Rat.
Ciske de Rat
Het boek verteld het verhaal over de onhandelbare jongen Franciscus Aloysius Gerardus Vrijmoeth (Ciske). Verschillende scholen, kinderbescherming en voogdijraad krijgen geen vat op de losgeslagen Ciske. De thuis situatie is voor de jongen ook al niet best. Zijn moeder laat hem in de kroeg werken waar zij ook werkt en sluit hem regelmatig voor straf op in het kolenhok. Zijn vader ziet hij bijna nooit omdat die op de vaart werkt en vaak op zee is.
Dan beginnen dingen toch te veranderen voor Ciske wanneer hij bij meester Bruin in de klas komt. Bruis ziet in Ciske wat andere niet zien en is de eerste die hem als een normaal kind behandelt. De relatie tussen Ciske en meester Bruis wordt zelfs zo goed dat meester Bruis besluit de gezinsvoogd van Ciske te worden. Uiteindelijk weet meester Bruis samen met Tante Jans (de vriendin van Ciske’s vader) toch door te dringen tot de jongen.
Het gaat goed met Ciske en hij maakt zelfs vrienden op school. De invalide Dorus en Betje kunnen goed opschieten met Ciske. Echter heeft Ciske ook een vijand namelijk Jantje verkerk die Ciske regelmatig uitdaagt. Verder heeft Ciske alles nu aardig op de rit.
Dan slaat het noodlot toe. . . Als op een avond Ciske’s moeder in een van haar dronken buien een boek aan stukken scheurt. Dit is het boek wat Ciske van zijn beste doodzieke en invalide vriend Dorus heeft geleend. In blinde woede gooit Ciske het eerste wat hij kan vinden naar zijn moeder. Dit blijkt een vleesmes te zijn en raakt de keel van zijn moeder waarna zij snel overlijdt. Ciske wordt opgepakt en gearresteerd. De rechter veroordeelt hem tot een half jaar tuchthuis.
Ciske groeit op
Het boek Ciske de Rat is een succes. Binnen een korte tijd zijn er al 50.000 exemplaren verkocht. In 1943 verschijnt dan ook het vervolg Ciske groeit op. Dit verhaal gaat verder waar Ciske na de moord op zijn moeder naar de katholieke tuchtschool moet. Meester Bruis blijft Ciske regelmatig bezoeken. Ook kapelaan de Goey die de jongens in de tuchtschool bijstaat ontfermt zich over Ciske.
De periode in de tuchtschool is niet makkelijk. Nog moeilijker is de terugkeer naar zijn oude buurt waar hij met de nek wordt aangekeken. Regelmatige vechtpartijen en boze moeders is dan ook het gevolg. Samen met zijn beste vrienden Dorus en Betje vecht Ciske ervoor om weer geaccepteerd te worden.
Cis de man
Piet Bakker sluit in 1946 de trilogie af met het derde deel Cis de man. Ciske is inmiddels volwassen en gaat door het leven als Cis. Tijdens zijn studie als stuurman op de grote vaart wordt hij opgeroepen voor dienst. Cis zal als soldaat Vrijmoeth strijd moeten gaan leveren tegen de Duitsers in de Slag om de Grebbeberg. Het toeval wil dat hij daar meester Bruis weer tegenkomt die als wachtmeester der artillerie dient. Cis komt zelfs onder zijn batterij te vallen. Ook ontmoeten ze daar kapelaan de Goey uit de tuchtschool die nu majoor en aalmoezenier is. Helaas komt Cis zijn aartsvijand Jantje Verkerk ook weer tegen die nu sergeant is en nog steeds een hekel aan cis heeft.
De film Ciske de Rat uit 1955
In 1955 verschijnt de eerste verfilming Ciske de Rat. De film is gebaseerd op de eerste twee boeken uit de trilogie van Piet Bakker. De regie is in handen van de Duitse regisseur Wolfgang Staudte. De Duits-Nederlandse coproductie is de op twee na best bezochte Nederlandse film in de bioscoop en trok 2.433.000 bezoekers. De film werd voor de première al getoond op het Filmfestival in Venetië. Ook werd de film bekroond met de Zilveren Leeuw van San Marco en kreeg een eervolle vermelding van de Office Catholique Internationale du Cinéma.
De verfilming speelt zich niet af tijdens de tweede wereldoorlog maar in de jaren 50 (heden van de productie). Tevens wordt er ook een Duitse versie van de film gemaakt met Duitse acteurs onder de naam Ciske: Ein Kind braucht Liebe.
Ciske de Rat uit 1984
De tweede verfilming is ook weer gebaseerd op alleen de eerste twee boeken uit de trilogie en speelt zich dit keer af in de jaren 30. Met namen zoals oa. Danny de Munk, Rijk de Gooyer, Herman van Veen, Peter Faber en Willeke van Ammelrooy wordt dit wel de bekendste verfilming van Ciske de Rat. Ook scoort Danny de Munk (Ciske) een megahit met het nummer “Ik voel me zo verdomd alleen” geschreven door Herman van Veen en Karin Loomans. De film wordt bekroond met de Unicef Award.
Ciske de Rat de musical
In 2007 verschijnt er een musical over Ciske. Ditmaal is het verhaal wel gebaseerd op alle drie de boeken uit de trilogie. Danny de Munk die ook de hoofdrol had in de film uit 1984 speelt wederom de rol van Ciske. Deze keer de volwassen versie uit het laatste boek. Voor de jonge Ciske worden verschillende kinderen gebruikt. De muziek voor de musical werd geschreven door Henny Vrienten de leadzanger uit de populaire jaren 80 band Doe Maar.
De musical loopt tot 2009 en wordt door de meeste kranten uitgeroepen tot de succesvolste reizende musicalproductie in de Nederlandse geschiedenis. In 2008 wordt de musical maar liefst dertien keer genomineerd op het John Kraaijkamp Musical Awards-gala. Daar sleept de musical het recordaantal van zeven prijzen in de wacht. In 2016 keert de musical weer terug op de planken. Wederom met Danny de Munk als Ciske de Rat.