De Stratemakeropzeeshow was een uniek Nederlands televisieprogramma dat tussen 1972 en 1974 werd uitgezonden door de VARA. Hoewel het officieel bedoeld was voor kinderen vanaf acht jaar, trok het programma vanwege zijn grensverleggende humor en maatschappelijke thema’s zowel lof als kritiek. Onder leiding van iconische personages als de Stratemaker, De Deftige Dame, en Erik Engerd wist deze show een blijvende indruk achter te laten in de Nederlandse televisiegeschiedenis.
Het Onstaan en de Iconische Personages
De naam Stratemakeropzeeshow is een knipoog naar een traditionele grap waarbij kinderen werd gevraagd wat ze later wilden worden. Als ze het antwoord schuldig bleven, werd vaak gesuggereerd dat ze “stratenmaker op zee” zouden worden. In de show kwam deze grap tot leven met Aart Staartjes als de Stratemaker, die symbolisch aan het begin van iedere aflevering een baksteen in het water liet zinken vanuit zijn bootje.
Naast de Stratemaker waren er twee andere vaste personages:
- De Deftige Dame: Gespeeld door Wieteke van Dort, was zij een satire op de etiquette van de elite. Ondanks haar deftige voorkomen liet ze regelmatig hoorbaar een wind, wat voor veel hilariteit zorgde.
- Erik Engerd: Joost Prinsen speelde de rol van een “monster” dat iedereen bang probeerde te maken, maar daarin zelden slaagde.
Naast deze typetjes namen de drie hoofdrolspelers geregeld andere rollen aan, wat het programma veelzijdig en verrassend maakte.
Controverse en Vernieuwende Humor
De Stratemakeropzeeshow stond bekend om het behandelen van onderwerpen die in de jaren ’70 als controversieel werden beschouwd. Zo was er een aflevering waarin ‘pies en poep’ centraal stond. Denk aan sketchlijnen zoals: “De weg naar het Drollenplein? Die loopt via de Piesstraat en het Poepjesplein.” Hoewel deze humor door kinderen werd gewaardeerd, vonden sommige ouders en critici het te platvloers. Henk van der Meyden, journalist bij De Telegraaf, sprak er schande van en schreef de inmiddels beruchte kop: “VARA leert jeugd schuttingtaal!”
Wat het programma echter onderscheidde, was de manier waarop het traditionele gezagsverhoudingen op de hak nam. De show spiegelde kinderen niet voor hoe ze zich zouden moeten gedragen, maar gaf juist een eigenzinnige blik op de wereld.
De Schoolbankjes Sketch: De Bodemgesteldheid van Zuidoost Groningen
Een van de meest geliefde onderdelen van de show was de terugkerende schoolbankjes sketch. Aart Staartjes en Wieteke van Dort speelden hierin leerlingen die al jarenlang bleven zitten. Joost Prinsen nam de rol aan van een onderwijzer die nooit verder kwam dan de absurde “bodemgesteldheid van Zuidoost Groningen.” Deze sketch gaf een satirische knipoog naar het Nederlandse onderwijssysteem en de soms eindeloze herhaling van onpraktische kennis.
Muziek als Ruggengraat
Een belangrijk onderdeel van de Stratemakeropzeeshow waren de liedjes, gecomponeerd door de legendarische Harry Bannink, met teksten van onder anderen Willem Wilmink, Karel Eykman (onder het pseudoniem Hendrik Blaak), en Hans Dorrestijn. De muziek bracht humor, emotie, en diepgang in de afleveringen.
Een van de bekendste nummers is Frekie (1974), geschreven door Willem Wilmink en gezongen door Joost Prinsen. Dit lied vertelt over een geestelijk gehandicapte jongen die ondanks zijn beperkingen gelukkig is. Het nummer raakte een gevoelige snaar en zette kijkers aan het denken.
Andere Onvergetelijke Liedjes
- Hondedrollen (1973):
Dit nummer, gezongen door Wieteke van Dort, riep kinderen op om hondenpoep van hun speelvelden te weren met ironische teksten zoals:
“Honden! Poep niet op ons voetbalveld, wij hebben er narigheid van.” - De Kakkietrap: Even hilarisch als ondeugend, waarbij Wieteke van Dort wederom liet zien hoe je taboes kunt doorbreken met een glimlach.
Impact op de Nederlandse Televisie
Hoewel het programma slechts 54 afleveringen kende, heeft de Stratemakeropzeeshow een blijvende invloed gehad. Het was baanbrekend in zijn aanpak, met vernieuwende humor en maatschappijkritiek. De makers hebben later ook bijgedragen aan andere legendarische kinderprogramma’s, zoals J.J. de Bom voorheen De Kindervriend en Het Klokhuis.
De Stratemakeropzeeshow Vandaag de Dag
Hoewel het programma inmiddels een halve eeuw oud is, blijft de Stratemakeropzeeshow een geliefd stukje nostalgie voor veel mensen. Clips en liedjes circuleren nog steeds op sociale media, en de herkenbare humor blijft relevant. Veel van de liedjes, zoals Frekie en Hondedrollen, worden nog steeds gewaardeerd vanwege hun mix van humor en maatschappelijke thema’s.
Waarom de Stratemakeropzeeshow Zo Speciaal Was
Wat de Stratemakeropzeeshow zo bijzonder maakt, is de combinatie van kinderlijke speelsheid en volwassen satire. De show was niet bang om controversiële onderwerpen aan te snijden, en dat alles met een flinke dosis humor en muzikaliteit. Het programma doorbrak taboes, gaf kinderen een stem, en bood een andere kijk op gezag en opvoeding.
Of je nu lachte om de absurde sketches, ontroerd werd door de liedjes, of geïnspireerd raakte door de maatschappelijke boodschap, de Stratemakeropzeeshow blijft een mijlpaal in de Nederlandse televisiegeschiedenis.
